Αντιμετωπίζοντας την απώλεια ενός μέλους της οικογένειας ή ενός στενού φίλου μας μπορεί να είναι μία από τις πιο δύσκολες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν πολλοί από εμάς. Όταν χάνουμε σύζυγο, αδελφό ή γονέα, η θλίψη μας μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονη. Η απώλεια νοείται ως φυσικό μέρος της ζωής, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μπορεί να ξεπεραστεί εύκολα το σοκ και η σύγχυση, που οδηγούν σε παρατεταμένες περιόδους θλίψης ή κατάθλιψης. Ο θρήνος συνήθως μειώνεται σε ένταση καθώς περνά ο χρόνος. Όμως, το πένθος είναι μια σημαντική διαδικασία ώστε να ξεπεραστούν αυτά τα συναισθήματα για να συνεχίσετε να αγκαλιάζετε τον χρόνο που είχατε με το αγαπημένο σας πρόσωπο.
Η εμπειρία της απώλειας είναι μέρος της ζωής που κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει. Η απώλεια έχει πολλά σχήματα και μορφές, θα μπορούσε να είναι ένα αγαπημένο πρόσωπο που πεθαίνει, μια σχέση που τελειώνει, τα παιδιά που φεύγουν ή οποιοδήποτε άλλο είδος μετάβασης που προκαλεί ένα αίσθημα απώλειας. Όταν βιώνετε το αίσθημα απώλειας, η μάθηση για να αντιμετωπίσει είναι απαραίτητη ώστε να μπορέσετε να ανασυντάξετε τις δυνάμεις σας. Όταν χάνουμε κάτι, περνάμε μια περίοδο πένθους που μπορεί γενικά να ξεκινήσει με άρνηση και στη συνέχεια να συνεχίσει με συναισθήματα θυμού, θλίψης και μετά αποδοχής. Η επίγνωση της κατάστασης είναι σημαντική για να βεβαιωθείτε ότι δεν έχετε παραμείνει σε κανένα από αυτά τα στάδια και ότι μπορείτε να επεξεργαστείτε το καθένα και να προχωρήσετε.
Ακολουθούν ορισμένα γενικά βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε καθώς βιώνετε την απώλεια και το θρήνο:
Σοκ και Δυσπιστία
Ακριβώς μετά την απώλεια, μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να δεχτείτε αυτό που συνέβη. Μπορεί να αισθάνεστε μούδιασμα, να δυσκολεύεστε να πιστέψετε ότι η απώλεια συνέβη πραγματικά, ή ακόμα και να αρνείστε την αλήθεια. Αν κάποιος που αγαπάτε έχει πεθάνει, μπορεί να περιμένετε ότι θα εμφανιστεί την επόμενη στιγμή όσο και αν γνωρίζετε ότι έχει ‘φύγει’.
Θλίψη
Η βαθιά θλίψη είναι ίσως το πιο καθολικό σύμπτωμα που βιώνουν οι άνθρωποι παγκοσμίως σε ένα πένθος. Μπορεί να έχετε το αίσθημα του κενού, της απελπισίας, της λαχτάρας, της βαθιάς μοναξιάς. Μπορεί επίσης να κλαίτε πολύ ή να αισθάνεστε συναισθηματικά ασταθής.
Ενοχή
Μπορεί να το μετανιώνετε ή να αισθάνεστε ένοχοι για πράγματα που κάνατε ή δεν είπατε ή δεν κάνατε. Μπορεί επίσης να αισθάνεστε ένοχοι για ορισμένα συναισθήματα (π.χ. αισθάνεστε ανακούφιση όταν το άτομο πεθαίνει μετά από μια μακρά, δύσκολη ασθένεια). Μετά από το θάνατο, ίσως ακόμη και να αισθάνεστε ένοχοι που δεν κάνατε κάτι για να αποτρέψετε τον θάνατο, ακόμη και αν δεν υπήρχε τίποτα περισσότερο που θα μπορούσατε να προσφέρετε.
Θυμός
Ακόμη και αν η απώλεια δεν ήταν σφάλμα κάποιου, μπορεί να αισθάνεστε θυμωμένοι και αγανακτισμένοι. Αν έχετε χάσει ένα αγαπημένο σας πρόσωπο, μπορεί να είστε θυμωμένοι με τον εαυτό σας, με τον Θεό, με τους γιατρούς, ή ακόμη και με το ίδιο το πρόσωπο που πέθανε γιατί σας εγκατέλειψε. Μπορεί να αισθάνεστε την ανάγκη να κατηγορήσετε κάποιον για την αδικία που βιώνετε.
Ο φόβος
Μια σημαντική απώλεια μπορεί να προκαλέσει μια σειρά από ανησυχίες και φόβους. Μπορεί να αισθάνεστε ανήσυχοι, ανίσχυροι ή ανασφαλείς. Μπορεί να έχετε ακόμη και κρίσεις πανικού. Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου μπορεί να πυροδοτήσει φόβους για τη δική σας θνησιμότητα, για την αντιμετώπιση της ζωής χωρίς το εν λόγω πρόσωπο, ή τις ευθύνες που θα έχετε να αντιμετωπίσετε μόνοι σας.
Σωματικά συμπτώματα
Σκεφτόμαστε συχνά τη θλίψη ως αυστηρά μια συναισθηματική διαδικασία, αλλά η θλίψη συνδέεται συχνά και με σωματικά προβλήματα, όπως κούραση, ναυτία, μειωμένη ανοσία, απώλεια βάρους ή αύξηση βάρους, πόνοι, και αϋπνία.
Ζητήστε Υποστήριξη
Ο πιο σημαντικός παράγοντας στην ίαση της απώλειας είναι η υποστήριξη από τους άλλους. Ακόμα κι αν δεν νιώθετε άνετα να μιλήσετε για τα συναισθήματά σας υπό κανονικές συνθήκες, είναι σημαντικό να τα εκφράζετε όταν θρηνείτε. Όταν μοιράζεστε την απώλεια, ‘κουβαλάτε’ πιο εύκολα το βάρος της θλίψης. Όπου σας παρέχεται στήριξη, απλά αποδεχτείτε την και αποφύγετε να θρηνείτε μόνοι σας. Η σύνδεση με άλλους θα σας βοηθήσει στην ίαση.
Βρείτε υποστήριξη σε φίλους και μέλη της οικογένειας
Τώρα είναι η ώρα για να ακουμπήσετε πάνω σε ανθρώπους που νοιάζονται για εσάς, ακόμα και αν νιώθετε υπερήφανοι για τη δύναμη και την αυτάρκεια σας. Αποδεχτείτε τη στήριξη και τη βοήθεια που σας προσφέρουν οι αγαπημένοι σας και μην τους αποφεύγετε. Πολλές φορές οι άνθρωποι θέλουν να βοηθήσουν, αλλά δεν ξέρουν πώς, επομένως θα ήταν καλό να τους επικοινωνήσετε τι ακριβώς χρειάζεστε (είτε χρειάζεστε έναν ώμο για να κλάψετε, είτε χρειάζεστε βοήθεια με την οργάνωση της κηδείας).
Αντλείστε δύναμη μέσα από την πίστη σας
Εάν ακολουθείτε κάποια θρησκευτική παράδοση, αγκαλιάστε τη φροντίδα που προσφέρουν οι τελετουργίες πένθους. Πνευματικές δραστηριότητες που έχουν νόημα για εσάς, όπως προσευχή, διαλογισμός, ή το να πηγαίνετε στην εκκλησία, προσφέρουν πολλές φορές παρηγοριά και ανακούφιση. Εάν αμφισβητείτε τη πίστη σας εξαιτίας της απώλειας, μιλήστε με τον πνευματικό σας , με έναν ιερέα ή με άλλα άτομα της θρησκευτικής σας κοινότητας.
Γίνετε μέλος μιας ομάδας υποστήριξης
Μέσα στον θρήνο που βιώνετε μπορεί να αισθάνεστε έντονη μοναξιά, ακόμα και όταν έχετε κοντά σας τους αγαπημένους σας. Με το να μοιράζεστε τη θλίψη σας με άλλους που έχουν βιώσει παρόμοιες απώλειες μπορεί να σας βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό. Για να βρείτε μια ομάδα υποστήριξης πένθους στην περιοχή σας, επικοινωνήστε με τα τοπικά νοσοκομεία, γηροκομεία και συμβουλευτικά κέντρα.
Μιλήστε σε έναν θεραπευτή ή σύμβουλο πένθους
Εάν η θλίψη που βιώνετε είναι πάρα πολύ έντονη, επικοινωνήστε με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας με εμπειρία στην παροχή συμβουλών σε θέματα πένθους. Ένας έμπειρος θεραπευτής μπορεί να σας βοηθήσει να εργαστείτε με τα έντονα συναισθήματα και να ξεπεράσετε τα εμπόδια στο πένθος σας. Φροντίστε τον εαυτό σας
Όταν θρηνείτε, είναι πιο σημαντικό από οποιαδήποτε άλλη περίοδο της ζωής σας να φροντίζετε τον εαυτό σας. Το άγχος μιας σοβαρής απώλειας μπορεί να μειώσει γρήγορα την ενέργειά σας και τα συναισθηματικά σας αποθέματα. Φροντίζοντας τις φυσικές και συναισθηματικές σας ανάγκες βοηθάτε τον εαυτό σας να ξεπεράσει αυτή τη δύσκολη στιγμή.
Αντιμετωπίστε τα συναισθήματά σας.
Μπορεί να προσπαθείτε να καταστείλετε τη θλίψη σας, αλλά δεν μπορείτε να την αποφεύγετε για πάντα. Για να επέλθει η ίαση, χρειάζεται να αναγνωρίσετε και να αποδεχτείτε τον πόνο. Προσπαθώντας να αποφύγετε τα συναισθήματα της θλίψης και της απώλειας απλά παρατείνετε τη διαδικασία του θρήνου. Η άλυτη θλίψη μπορεί επίσης να οδηγήσει σε επιπλοκές, όπως η κατάθλιψη, το άγχος, η κατάχρηση ουσιών, και προβλήματα υγείας.
Εκφράστε τα συναισθήματά σας με ένα απτό ή δημιουργικό τρόπο.
Γράψτε για την απώλεια στο ημερολόγιο σας. Αν έχετε χάσει ένα αγαπημένο σας πρόσωπο, μπορείτε να γράψετε ένα γράμμα, λέγοντας του πράγματα που ποτέ δεν του είπατε, φτιάξτε ένα λεύκωμα ή φωτογραφικό άλμπουμ για να τιμήσετε τη ζωή του αγαπημένου σας προσώπου.
Φροντίστε τη σωματική σας υγεία.
Το μυαλό και το σώμα συνδέονται. Όταν αισθάνεστε καλά σωματικά, αισθάνεστε καλά και συναισθηματικά. Καταπολεμήστε τη θλίψη, το άγχος και την κούραση με επαρκή ύπνο, με σωστή διατροφή και άσκηση. Μην χρησιμοποιείτε οινόπνευμα ή φάρμακα για να μουδιάσετε τον πόνο της θλίψης ή για να ανεβάσετε τη διάθεσή σας με τεχνητά μέσα.
Μην επιτρέπεται σε κανέναν να σας πει πώς θα αισθάνεστε, και μην λέτε στον εαυτό σας πώς πρέπει να αισθάνεται.
Αυτή η θλίψη είναι δική σας, και κανένας άλλος δεν μπορεί να σας πει πότε είναι η ώρα να “προχωρήσετε” ή “το ξεπεράσετε.” Αφήστε τον εαυτό σας να αισθανθεί ελεύθερα χωρίς ντροπή ή κριτική. Είναι απόλυτα αποδεχτό και φυσιολογικό να νιώθετε θυμωμένοι, να θέλετε να φωνάξετε στους ουρανούς, να κλάψετε ή να μην κλάψετε καθόλου. Είναι απόλυτα φυσιολογικό αν θέλετε να γελάσετε, να βρείτε στιγμές χαράς, και να απελευθερώσετε τη θλίψη όταν πραγματικά είστε εσείς έτοιμοι.
Προετοιμαστείτε για μελλοντικά ‘ξεσπάσματα’ θλίψης
Επέτειοι, γιορτές και άλλες σημαντικές ημερομηνίες μπορεί να ξυπνήσουν αναμνήσεις και συναισθήματα. Να είστε προετοιμασμένοι για ένα έντονο συναισθηματικό ξέσπασμα, και να ξέρετε ότι αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό. Εάν μοιράζεστε μια γιορτή ή κάποια σημαντική ημερομηνία με άλλους συγγενείς, μιλήστε τους εκ των προτέρων για τις προσδοκίες τους και συμφωνείστε σε τρόπους που θα τιμούν το αγαπημένο σας πρόσωπο.